besin içerikleri ve görevleri

Büyük besinler yapıtaşlarına ayrılır. (proteinler>aminoasitler.Nişasta,glikojen>glikoz.Yağlar>yağ asidi ve gliserol). Şimdi bu olayları sırasıyla görelim.

KARBONHİDRATLAR

Ağızda pişmiş nişasta veya glikojen tükrükteki amilaz enzimi ile maltoz ve dekstrine parçalanır.
Amilaz
Nişasta+Su>>>>>>Maltoz+dekstrin

Mide asitli olduğu için mideye geçen karbonhidratlar sindirilmez.Mideden ince bağırsağa(12 parmak bağırsağı) gelen asit ve besin karışımı,ince bağırsakta sekretin salgısını başlatır.Bu hormon kan yoluyla pankreastan,pankreas özsuyu salgısını uyarır.Pankreas öz suyunda bulunan amilaz,bazik olan ince bağırsakta ağızda parçalanamamış nişastayı tamamen maltoz ve dekstrine parçalar.

Sonuçta ince bağırsakta bütün polisakkaritler disakkarite(maltoz) parçalanır.Besinlerle alınan diğer disakkaritler(laktoz ve sukroz)ince bağırsak hücrelerinin salgıladığı maltaz,laktaz ve sukraz enzimleri ile monosakkaritlere yıkılır ve karbonhidratların sindirimi tamamlanır.

maltaz
Maltoz+Su>>>>>Glikoz+Glikoz

laktaz
Laktoz+Su>>>>>Glikoz+Galaktoz



sukraz
Sukroz+Su>>>>>Glikoz+Fruktoz

Karbonhidratlar yalnız yüksek pH’ta yani ağız ve ince bağırsakta sindirilir.İnsanda selüloz sindirilmez,çünkü selüloz enzimi yoktur.

PROTEİNLER

Ağızda protein sindirimine ait enzim olmadığı için protein sindirimi midede başlar.Mideye besin geldiğinde bazı mide hücrelerinden salgılanan gastrin hormonu kan yoluyla diğer mide hücrelerini uyararak HCl salgısını uyarır.Mide özsuyunda,pepsinojen,lap enzimi(renin) ve mukus bulunur.Pepsinojen pasif bir enzimdir ve Hcl tarafından aktif pepsine dönüştürülür.

Pepsinojen+HCl>>>>>Pepsin

Pepsin midedeki proteinleri polipeptide parçalar.

pepsin
Protein+Su>>>>>Polipeptid

Lap enzimi de süt çocuklarında sütteki proteini kazein halinde çökeltir.

Lap enzimi
Süt>>>>>Kazein+Su

Kazein de pepsin tarafından polipeptide parçalanır.

pepsin
Kazein>>>>>Polipeptid


Midenin kendi kendini sindirmesi üç yolla engellenir.
1)Asit ve enzim salgısı hormon kontrolündedir
2)Enzim pasif olarak salgılanır ve besin geldiğinde,asit tarafından aktifleştirilir.
3)Mide özsuyunda bulunan mukus mide hücrelerini asitten ve enzimden korur.

Midede oluşan polipeptid,12 parmak bağırsağına geçer.Daha önce belirtildiği gibi mideden asit ve besin geldiğinde 12parmak bağırsağından salgılanan sekretin hormonu pankreas özsuyu salgılatır.Pankreas özsuyunda bulunan pasif haldeki tripsinojen ve kimotripsinojen,ince bağırsak hücrelerinden salgılanan enterokinaz enzimi ile aktifleştirilir.

Tripsinoen+Enterokinaz>>>>>Tripsin

Aktif tripsin midede oluşan polipeptidi peptide parçalar.

tripsin
Polipeptid+Su>>>>>Peptid+Aminoasit

Peptidler de incebağırsaktan salgılanan erepsin enzimi ile tamamen amino asitlere parçalanır ve protein sindirimi tamamlanır.

erepsin
Peptid+Su>>>>>Aminoasit

Yani protein asidik olan mide ve bazik olan ince bağırsakta gerçekleşir.

YAĞLAR

Ağız ve midede kimyasal değişikliğe uğramayan yağlar ,incebağırsağa geldiğinde karaciğerden salgılanan safra ile çözünür ve yüzeyi genişler.Pankreas özsuyunda bulunan lipaz enzimi de yağı parçalar.

Yağ+Safra>>>>>Yağ tanecikleri

lipaz
Yağ tanecikleri+Su>>>>>Yağ asitleri+Gliserol

Not:Bütün besinlerin sindiriminde su kullanılır.